تربیت کودک و نوجوان -محمود مشکی ماجلان

 (بحث ارتباط – کنترل)

اختلاط پسر و دختر:

تا دبستان پیامدهای اخلاقی و جنسی ندارند بعد از آن به خصوص در بین 12 – 18 سالگی مراقب باشیم برای پیشگیری از انحرافات اخلاقی و جنسی آنان زمینه های این اختلاط را از بین ببرید .

1. بهترین شیوه با روش الگویی است . خودتان با نامحرم اختلاط نداشته باشید .
2. در موقعیت های نامناسب با نرمی و عطوفت ، فرزند خود را از آموزه های دینی در این زمینه آگاه کنیم .
3. در شب نشینی ها و میهمانی ها از فرزندان خود غافل نباشیم گاهی بر اثر غفلت والدین ، متاسفانه کودکان و نوجوانان در اتاقی جداگانه و به صورت مختلط می خوابند که زمینه ی انحراف آنان را فراهم می کند .
4. در صورت ضرورت اختلاط با کنترل نامحسوس ، مراقب خلوت آنان باشید کنترل نامحسوس و غیرمستقیم ، تا حساسیتی ایجاد نگردد مراقب باشید ، فرزندان شما به ویژه نوجوانان به مراقبت های شما بسیار حساسند در صورت آشکار شدن ممکن است به موضع کج کشیده شوند .

پند دادن به نوجوان :

نوجوان به جهت حس استقلال که دارد به شدت در مقابل نصیحت های والدین به ویژه پسران در مقابل  مادر مقاومت می کند زیر این نصیحت به صورت غیرمستقیم به او پیام می دهد که او هنوز بچه است در حالی که وی می پندارد که بزرگ شده است . بنابراین بکوشید به جای تذکرهای پی در پی از روش الگویی و القای غیرمستقیم استفاده کنید . اگر مجبور به نصیحت های کلامی هستید بکوشید به کمترین مقدار بسنده نمایید.

راهکارهای نصیحت :

1.        عبرت آموزی : در پندها از هم سالانی بگویید که به جهت رفتار مشابه دچار مشکل شده اند مقایسه در خوبی ها نکنید .

2.       یادآوری نعمت ها : این شیوه ی قرآن است که یادآوری نعمت های پدر و مادر در جلوگیری از خلاف موثر است

3.       فرض مخالف: هنگام نصیحت وی را متوجه سازید که اگر به بدرفتاری اش ادامه دهد  خدا نعمت را             از  او  بگیرد .

شرایط تاثیر نصیحت:

1. به مقدار ضرورت بسنده کنید نصیحت های پی در پی سبب لجاجت می شود.
2. نصیحت مانند روغن کوچک است دادنش راحت ولی خوردنش مشکل است .
3. خودتان به موعظه هایتان عمل کنید .
4. باید بین خود و  فرزندانتان رابطه ی قلبی و عاطفی برقرار سازید .
5. از لحن نرم استفاده کنید و به آرامی تذکر دهید .
6. نصیحت شما برای نوجوان (یا برای تمام افراد) باید پنهانی باشد .
7. در نصیحت ها به منفعت ها و مصلحت های فرد توجه نمایید وی اگر بداند که فقط مصلحت خود را در نظر می گیرید اثر کمتری خواهد داشت.

مقاومت نوجوان در برابر نصیحت:

اگر نصیحت ها این گونه باشد مقاومت به دنبال دارد .

þ            همراه با سرزنش

þ            همراه با دستور

þ            با هشدار

þ            همراه با القاب زشت

þ            با تهدید

þ            با تحریک شدید عواطف

þ            با طعنه و تمسخر

þ            به شکل سخنرانی که طولانی است (کوتاه باشد)

þ            با نقش دادن ؛ مثال : « تو مایع ننگ خانواده ای »  این جملات اثر تلقینی دارند .

انتقاد ناپذیری نوجوان بالغ :

انتقاد پذیری سخت و در دوران بلوغ به جهت التهاب های این دوران و زود رنجی نوجوان با کوچکترین انتقاد اشک در چشمانش جمع می شود پس بکوشید به جای انتقاد بیشتر از تربیت خاموش یعنی سکوت و نگاه استفاده کنید در صورت امکان از شیوه های « به در بگو ، دیوار بشنود» استفاده کنید تا از مقاومت روانی کاسته شود.

اگر مجبور هستید به طور مستقیم اشکالات بیان شود رعایت نکات ذیل الزامی است :

1. کمترین مقدار ؛‌ که زیاده روی آتش لجاجت را شعله ور می کند.
2. پیش از انتقاد از وی اجازه بگیرید تا مقاومت منفی روانی کاسته شود.
3. ابتدا نقاط مثبت طرح گردد.
4. به جای پیام « تو» از پیام «من» یا «ما» استفاده شود. مثال : «تو بی نظمی»  ß وقتی می بینم         لباس هایت را می ریزی من ناراحت می شوم . بیان احساس خود که تاثیر فراوانی دارد.
5. از رفتار فرزندانتان انتقاد کنید ؛ نه این که خودش را به باد انتقاد بگیرید .

تشویق (تاثیر معجزه آسا) :

انواع تشویق :

1)       گفتاری

2)      رفتاری (نگاه محبت آمیز – تکان سر – آغوش گرفتن)

3)      نوشتاری ( رفتارها یادادشت و به وی داده شود.)

4)      مادی

شرایط تشویق :

þ            با سن فرد متناسب باشد

þ            واقعی باشد

þ            خوبی و مصداقی باشد به جای انجام کار خوب «اتاقت را تمیز کردی»

þ            به اندازه ی رفتار و میزان پیشرفت (نوجوان یکبار در روز / کودک سه بار در روز)

þ            مستقیم باشد .

þ            تشویق در حضور دیگران باشد .

بدحجابی و دلایل آن :

تربیت دینی و ایجاد علاقه در فرزندان برای عمل به دستورهای خداوند باید از کودکی آغاز شود ، اگر والدین سنجیده عمل نمایند فرزند در عمل به وظایف ، کوتاهی نخواهند کرد .

استفاده از زور برای آموزه های دینی ، خاطره ی تلخی را برایش تداعی می کند و او را  از حجاب دور خواهد کرد .

راهکارهایی برای ترغیب فرزندان به پوشش اسلامی :

1. روش الگویی
2. ارئه ی آثار حجاب
3. ارائه ی الگو : الگوی متخصص و متعهد با حجاب از طریق مجلات ، تلویزیون یا از بین نزدیکان و ...
4. ارتباط با همسالان
5. آموزش فلسفه ی حجاب با چهره ای گشاده و نرم در مکان و زمان مناسب به او بگویید چون دختر موجودی ارزشمند است باید پوشش داشته باشد گوهر و اشیای ارزشمند در گاوصندوق / قلب در سینه / مغز در کاسه ی سر / دختر  موجودی لطیف همچون گل در گلخانه . از آن مراقب شود در دوره ی نوجوانی آموزش مستقیم موجب مقاومت – از هدیه های کتاب استفاده شود.