نکاتی چند درمورد روشهای صحیح مطالعه
چکیده :
در این مقاله سعی شده است ، در مورد مزیت های شیوه صحیح مطالعه از
جمله کاهش زمان مطالعه ،
افزایش میزان یادگیری ، افزایش مدت نگهداری مطلب در ذهن وآسانتر
شدن بخاطر سپردن مطالب
و نیز 6 روش مطالعه از جمله : خواندن بدون نوشتن ، خط کشیدن زیر نکات
مهم ، حاشیه نویسی و خلاصه نویسی ، کلید برداری ، و خلاقیت و شرایط
مطالعه به مواردی اشاره گردد.
کلید واژه:
مطالعه ی فعال ، طرح شبکه ای مغز ، پویا نوشتن ، کلید برداری
مقدمه :
بارها شنیده ایم که دانش آموز یا دانش پژوه ی می گوید :
(( دیگرحال و حوصله خواندن این کتاب را ندارم ))یا ((آنقدرازاین کتاب
خسته شده ام که قابل گفتن نیست))ویا ((هرچقدرمیخوانم مثل اینکه کمتر
یاد می گیر م))ویا ((ده بار خواندم و تکرار کردم ولی بازهم یاد نگرفتم))به
راستی مشکل چیست ؟ آیا برای یادگیری درس واقعا" باید 10 بار کتاب را
خواند ؟ آیا باید دروس خود را پشت سرهم مرورکرد؟وآیا بایددهها بار درس
راتکرارکردتا یادگرفت ؟ مطمئنا" اگر چنین باشد ، مطالعه کاری سخت و
طاقت فرسا است . اما واقعیت چیزی دیگر است . واقعیت آن است که این
گروه از فراگیران ، روش صحیح مطالعه را نمی دانند و متاسفانه در مدرسه و
دانشگاه هم چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند . یادگیری و
مطالعه ، رابطه ای تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگر دارند، تا جایی که می توان
این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانست. برای اینکه میزان یادگیری افزایش
یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت .
شیوه صحیح مطالعه ،چهار مزیت عمده زیر را به دنبال
دارد:
1- زمان مطالعه را کاهش میدهد.
2- میزان یادگیری را افزایش میدهد .
3-مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی تر می کند.
4- بخاطر سپاری اطلاعات را آسانتر می سازد.
برای داشتن مطالعه ای فعال وپویانوشتن نکات مهم درحین خواندن ضروری
است تابرای مرورمطالب،دوباره کتاب رانخوانده ودر زمانی کوتاه ازروی
یادداشتهای خودمطالب رامرور کرد .
یادداشت برداری ، بخشی مهم و حساس از مطالعه است که باید به آن
توجهی خاص داشت . چون موفقیت شما را تا حدودی زیاد تضمین خواهد
کرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را کاهش خواهد داد. خواندن بدون
یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی است.
شش روش مطالعه :
خواندن بدون نوشتن ،خط کشیدن زیرنکات مهم، حاشیه نویسی وخلاصه
نویسی، کلید برداری خلاقیت و طرح شبکه ای مغز
1-خواندن بدون نوشتن: روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآیندی
فعال و پویا است وبرای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک
صحیح مطالب استفاده کرد. باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در
زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا
هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه جانبه در
یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز ، خصوصا" قبل از امتحان ، بتوان از
روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا" به خاطر سپرد
2- خط کشیدن زیر نکات مهم :این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر
است ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش بعضی از
افراد بجای آنکه تمرکز و توجه بروی یادگیری و درک مطالب داشته باشند
ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می گردد .حداقل روش
صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را
بخوانند و مفهوم را کاملا" درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه
آنکه در کتاب بدنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن را خط بکشند .
3- حاشیه نویسی :این روش نسبت بدو روش قبلی بهتر است ولی بازهم
روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می
تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد
استفاده قرار گیرد.
4- خلاصه نویسی : در این روش شما مطالب را میخوانید و آنچه را که
درک کرده اید بصورت خلاصه بروی دفتری یادداشت می کنید که این روش
برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی بهتر می باشد چرا که در این
روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید اما بازهم
بهترین روش برای خواندن نیست .
5- کلید برداری :کلید برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و
نوشتن نکات مهم است . در این روش شما بعد از درک مطالب ، بصورت
کلیدی نکات مهم را یادداشت می کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاهترین،
راحتترین ،بهترین وپرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله
تداعی شده و به خاطر آورده می شود .
6- خلاقیت و طرح شبکه ای مغز: این روش بهترین شیوه برای یادگیری
خصوصا" فراگیری مطالب درسی است .در این روش شما مطالب را میخوانید
بعد از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خودتان و بصورت کلیدی
یادداشت می کنید و سپس کلمات کلیدی را بروی طرح شبکه ای مغز می
نویسد ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می
کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید)تا در دفعات بعد به جای
دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای مراجعه کرده وبا دیدن کلمات
کلیدی نوشته شده بروی طرح شبکه ای مغز ، آنها را خیلی سریع مرور
کنید .
این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش
میدهد و درس خواندن را بسیار آسان می کند. و بازده مطالعه را افزایش
میدهد.
شرایط مطالعه
((بکارگیری شرایط مطالعه یعنی بهره وری بیشتر از مطالعه ))
شرایط مطالعه ، مواردی هستند که با دانستن ، بکارگیری و یا فراهم نمودن
آنها ، می توان مطالعه ای مفیدتر با بازدهی بالاتر داشت و در واقع این
شرایط به شما می آموزند که قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به کار
گیرید ، در حین مطالعه چه مواردی را فراهم سازید و چگونه به اهداف
مطالعاتی خود برسید و با دانستن آنها می توانید با آگاهی بیشتری درس
خواندن را آغاز کنید و مطالعه ای فعالتر داشته باشید :
1- آغاز درست :برای موفقیت در مطالعه ،باید درست آغازکنید.
2- برنامه ریزی : یکی از عوامل اصلی موفقیت ، داشتن برنامه منظم است .
3- نظم و ترتیب: اساس هر سازمانی به نظم آن بستگی دارد .
4-حفظ آرامش: آرامش ضمیر ناخود آگاه را پویا و فعال میکند.
5- استفاده صحیح از وقت :بنیامین فرانکلین، ((آیا زندگی را دوست دارید؟
پس وقت را تلف نکنید زیرا زندگی از وقت تشکیل شده است .))
6- سلامتی و تندرستی: عقل سالم در بدن سالم است .
7- تغذیه مناسب: تغذیه صحیح نقش مهمی در سلامتی دارد.
8- دوری از مشروبات الکلی : مصرف مشروبات الکلی موجب ضعف حافظه
می شود .
9 – ورزش : ورزش کلید عمر طولانی است .
10-خواب کافی: خواب فراگیری و حافظه را تقویت می کند.
11 –درک مطلب:آنچه در حافظه بلند مدت باقی می ماند ، یعنی مطالب
است .
چند توصیه مهم که بایدفراگیران علم ازآن مطلع باشند
1- حداکثر زمانی که افراد می توانند فکر خود را بروی موضوعی متمرکز
کنند بیش از 30 دقیقه نیست ، یعنی باید سعی شود حدود 30 دقیقه بروی
یک مطلب تمرکز نمود و یا مطالعه داشت و حدود 10 الی 15 دقیقه استراحت
نمود سپس مجددا" با همین روال شروع به مطالعه کرد.
2- پیش از مطالعه از صرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید. و چند
ساعت پس از صرف غذا مطالعه نمائید چون پس از صرف غذای سنگین
بیشتر
جریان خون متوجه دستگاه گوارش میشود تا به هضم و جذب غذا کمک کند و
لذا خونرسانی به مغز کاهش می یابد و از قدرت تفکر و تمرکز کاسته میشود .
از مصرف الکل و دارو هم خودداری فرمائید همچنین غذاهای آردی مثل
نان و قندی قدرت ادراک و تمرکز را کم می کند نوشابه های گازدارهم
همینطور هستند.
3- ذهن آدمی با هوش است اگر یادداشت بردارید خود را راحت از حفظ و
بیاد سپاری مطالب می کنید و نیز همزمان نمی توانید هم مطلبی را بنویسید
و هم گوش دهید . پس در حین مطالعه لطفا" یادداشت برداری ننمائید .
نتیجه گیری :
با بکار گیری روشهای صحیح مطالعه می توان مطالعه ای مفید تر با بازدهی
بالاتر داشت . در واقع این مطالب به شما می آموزند که قبل از شروع
مطالعه چه اصولی را به کار گیرید ،در حین مطالعه چه مواردی را مد نظر
قرار دهید ، چگونه به اهداف مطالعاتی خود برسید و مطالعه ای فعال داشته
باشید
پیشنهاد:
بیشتر دانش آموزانی که دچار افت تحصیلی می شوند در کنار مشکلاتی از
قبیل خانوادگی ، ذهنی ،
محیطی ، و... ممکن است به روشهای صحیح مطالعه کردن و نیز روشهای
صحیح استفاده از قابلیت
ـ های ذهن خود آشنا نباشند و بهتر است دست اندر کاران آموزش و
پرورش از کوچکترین موقعیتها
جهت آشنا سازی دانش آموزان از این روشها استفاده کنند.
فهرست منابع :
ـ جمعی از محققین به سرپرستی حمید عزیزی ـ اسرار موفقیت در
درس و امتحانات و زندگی ـ انتشارات شمیم گل نرگس ـ تاریخ انتشار
1383 ـچاپ پنجم
ـ دکتر علی اکبر سیف ـکتاب روانشناسی پرورشی ـ انتشارات آگاه
ـ چاپ چهارم ـ پائیز 1386
ـ علی رزمی ـ کتاب روش مطالعه و موفقیت در تحصیل ـ انتشارات
رهرو دانش ـ چاپ اول بهمن ماه
1- سخت گیری بیش از حد: زمانی که والدین با نزدیک شدن زمان امتحان, فشار مضاعفی برای آماده شدن و گرفتن نمره (معمولا بیست)در مورد فرزند خود به کار می برند و یاپی در پی درباره امتحان به او هشدر می دهند.
2- ترس و تهدید:وقتی اطرافیان و مخصوصا والدین ,شرایط ویژه و سخت در ایام امتحان برقرار می کنند و فرزند خود را از گرفتن نمره ی کم یا عدم قبول شدن می ترسانند و تهدید می کنند.
3- تعمیم شکست قبلی به موقعیت جدید:گاهی اضطراب امتحان بدلیل تجربه تلخ گذشته و تعمیم آن به موقعیت جدید است که فرد موقعی که در موقعیت امتحان قرار می گیرد مضطرب می شود.
4- تلقین بی کفایتی:وقتی فرد قبل از امتحان ارزیابی منفی از خود کرده و احساس شکست خوردگی را به خود تلقین می کند,در حین امتحان مضطرب و نگران شده و نمی تواند از حداکثر توانایی خود بهره برداری کند.
5- ناتوانی فرد در پاسخ گویی به سوال اول:برخورد با اولین سوال و ناتوانی فرد در پاسخ گویی به آن باعث اضطراب و تاثیر نامطلوب در پاسخگویی به سوالات دیگر می شود
6- برخورد نامطلوب عوامل اجرایی:برخورد نامطلوب عوامل اجرایی در جلسه ی امتحان به هنگام ورود شخص به سالن امتحانات در هیجانی شدن و مضطرب ساختن وی نقش مهمی دارد.
7- بی خوابی قبل از امتحان : این عامل نیز ذ سطح هوشیاری و درجه تمرکز فرد را در زمان امتحان به حداقل می رساند و باعث اضطراب فرد می شود.
8- تغذیه نامناسب:پرخوری و عدم توجه به تغذیه ی مناسب ,و استفاده از غذاهای پر حجم و کم انرژی آرامش فرد را در حین امتحان مختل می کند و باعث اضطراب در فرد می شود.
9- عدم آمادگی :هنگامی که فرد به علت نداشتن برنامه ریزی درسی و مطالعه ی صحیح آمادگی لازم را برای امتحان کسب نکرده باشد.
10- رقابت:زمانی است که دانش آموزان در مدرسه و یا در خانه برای برتری یافتن بر یکدیگر به رقابت بپردازند .
11-والدین مضطرب:وجود اضطراب در والدین موجب انتقال آن به فرزند و تشدید اضطراب میشود.
12- مقایسه کردن :هر گاه ناتوانی های فردی با توانایی های فرد دیگری سنجیده شود و این امر با سرزنش همراه باشد, اعتماد به نفس فرد کم و بر اضطراب او افزوده می شود.
13- بیش از حد مهم جلوه دادن بعضی از درسها:وقتی اطرافیان بعضی از درسها را به هر دلیلی خیلی مهم تلقی می کنند ,در فرد ترس یا نگرش منفی نسبت به آن درسها به وجود می آید.
14- پاداش نامناسب:زمانی که اطرافیان برای قبول شدن یا گرفتن نمره ی بالا (معمولا بیست) پاداش بیش از حد در نظر می گیرند.
15- تفکر منفی:وقتی اطرافیان فردی را با القابی مانند بی استعداد,بی عرضه, و... مورد خطاب قرار می دهند , تصویر ذهنی ناتوانی یا تفکر منفی را در فرد بوجود می آورند. این امر اضطراب امتحان را در فرد تشدید می کند.
16- انتظار بیش از حد از خود :گاهی اضطراب امتحان به این دلیل است که انتظارات فرد از خود , بیش از توانایی های اوست.
گرد آوری کننده :کارشناسی مشاوره ناحیه 2
منابع :-انجمن علمی و آموزشی مدرسین آموزش خانواده ی شهر تهران
- تبیان
هفته نامه صدای اردبیل شماره سی و نهم
v فصل اول :
برنامه ریزی آموزشی و درسی ( مفاهیم و نظریات )
از مقدمه ای بر برنامه ریزی آموزشی و درسی تالیف دکتر علی تقی پور ظهر
1) دروسی که ماهیت عقلانی و نظری دارند .مانند ادبیات ، ریاضی ، علوم طبیعی تاریخ و جعرافیا
2) دروسی که ماهیت عملی دارند : حرفه وفن
3) دروس عقلانی و عملی : مانند حقوق طب و الهیات .
4) دروسی که در هیچ یک از طبقه بندی فوق قرار ندارند ( نه نظری و نه عملی ) ، دروسی برای رشد و جهت گیری شخصی توصیف می شوند. دروسی مانند بهداشت روانی ، تربیت بدنی (15)
مفهوم برنامه درسی : طراحی و نقشه کشیدن برای نیل به هدف ها را برنامه ریزی می گویند . (25)
( اجزای فیزیکی - سخت افزار و اجزای مفهومی – نرم افزار )
2- تبدیل هدف ها :
3- خروجی :
شیوه سیستمی در حل مساله |
توصیف کننده برنامه ریزی سیمی |
تعریف مساله یا خرده مساله |
ورودی |
جمع آوری اطلاعات |
ورودی |
تجریه و تحلیل خرد مساله |
ورودی |
طرح راه حل یا شبیه سازی |
تبدیل ( به عمل ) |
ارزشیابی راه حل |
تبدیل |
آیا حل علمی است ؟ ( آزمون ) |
تبدیل |
تکمیل راه حل ( نحوه اجرا ) |
خروجی |
اجرا ( عمل کردن ) |
خروجی |
مسایل جدید ؟ راه حل اصلی |
خروجی |
1- نظریه ای که بر مواد و موضوع درسی که باید تدریس شوند تاکید می کند . (42)
2- نظریه ای که بر برنامه ی درسی تابعی تاکید می کند .( برنامه درسی جدید )
3- نظریه ای که بر برنامه ی را به صورت یک نظام در نظر می گیرد.
خرده هدف ها : الف ) شخص بتواند مسایل شخصی خود را حل کند. ب) بتواند با محیط خود سازگار شود ج) مفهوم مثبتی از « خویشین » خویش داشته باشد . ت) بتواند توانایی های بالقوه خود را شکوفا سازد . (46)
1- سطح جامع و کلی ( همه هدف ها و حیطه ها )
2- سطح ملی ( مانند برنامه ریزی درسی برای آموزش و پرورش ابتدایی در سطح کشور ) ( متوسطه در سطح کشور )
3- سطح محلی و ناحیه ای ( استان ، شهرستان ) درسی برای سطح مختلف استان اردبیل
4- برنامه ریزی سطح ویژه یا حیطه های معین مانند برنامه درسی تربیت معلم ، دانشگاهی ، تربیت معلم ابتدایی (50)
1 ) یادگیرندگان
2) معلمان و نویسندگان کتاب های درسی
3) والدین
4) افراد حرفه ای و متخصصان برنامه ریزی و روش های آموزش ، تکنولوژیست آموزشی ، متخصصان ارزشیابی . (52)
v فصل دوم ( منابع اطلاعات برای برنامه ریزی درسی )
الف) اطلاعات کمی ب) اطلاعات کیفی (56)
Hectorcorrea,ASurveyoFMathematieaL ModelsinEdueationa *
در فرمول جمعیت مورد پیش بینی =P / P1 جمعیت در شروع دوره / r = نرخ متوسطه افزایش سالانه
T = تعداد سالهای بین شروع دوره و سال مورد پیش بینی یا سال های 2 سر شماری ( مثال های صفحه 69 )
- نیاز : عدم تعادل و حرکت به طرف تعادل
- اختلاف میان شرایط موجود و معیارها و هنجارها و ارزش های اجتماعی است . (74)
1- انتخاب و تنظیم محتوا
2- انتخاب فعالیت های آموزشی برای یادگیری این محتوا
3- طرح و نقشه هایی برای بهینه سازی شرایط برای یادگیری (76)
1- درباره رشد و نمود ویژگی های آنان در مراحل مختلف
2- درباره نیازهای جسمانی و روانی ( یعنی نیازهای اساسی یادگیرندگان )
3- درباره ویژگی های اخلاقی ، ارزش ها و نگرش های آنان
4- درباره فرایند یادگیری ، نظریه ها و قوانین یادگیری ، به یادآوری و فراموشی
5- درباره چگونگی یادگیری مفاهیم ، تعلیم ارزش ها مهارت ها و امکانات اصلاح رفتار
v فصل سوم : اطلاعات درباره جامعه
1) شرکت در جامعه پذیر کردن کودکان
2) انتقال فرهنگ
3) شرکت در آماده کردن اجتماع کودکان برای زندگی بزرگسالی
4) کمک به حفظ یکپارچگی جامعه
5) یاری رشد شخص افراد اجتماع
v فصل چهارم : مبانی فلسفی برنامه ریزی
استقرا : نتیجه ی تعمیم یا پیش بینی است که از امور معین جزئی استنباط می شود .
1- واقعیت تغییر 2- ماهیت اجتماعی و زیستی انسان 3- نسبی بودن ارزش ها 4- اهمیت دموکراسی به عنوان روش زندگی 5- ارزش هوش نقاد در همه اعمال انسان
v فصل پنجم : اطلاعات درباره معرفت و دانش بشری
الف ) اطلاعات درباره اصول اساسی
ب) اطلاعات درباره ملاک ها و معیارها ج) اطلاعات درباره روش های تنظیم معرفت و دانش
د) اطلاعات درباره ملاک بررسی و انتخاب کتابهای درسی .
هـ ) اطلاعات درباره ملاک بررسی تعیین و توالی موضوع و محتوای دانش و معرفت مورد نظر
1- دانش آموزها و دانشجویان 2- جامعه 3- فرایند یادگیری 4- معرفت
1- قوانین و مقررات 2- منابع و وسایل و امکانات و مقدورات 3- نتایج تحقیقات و نظریات مشورتی افراد مطلع
v فصل ششم : طرح ریزی برنامه های درسی
1- تعیین
2- طرح ریزی حیطه ای برنامه درسی
3- پیش بینی چگونگی اجرای برنامه ها
4- طرح ریزی ارزشیابی از برنامه درسی
1- طرح هایی که بر شایستگی های ویژه تاکید می کنند.
2- طرح هایی بر فعالیت ها و مسایل اجتماعی تاکید می کند.
3- طرح هایی که بر نیازها و علاقه های فرد تاکید می کند.
4- طرح هایی که بر موضوع های درسی تاکید می کند. (163)
2-یادگیری تراکمی یا مداومت camuLativeLearningorcontinity3- یگانگی IntegraHon
v فصل هشتم : ارزشیابی برنامه درسی
1- با بررسی هدف های برنامه آموزش شروع می شود تا معلوم شود چه میزان اهداف تحقق یافته است .
2- تعیین و مشخص کردن موقعیت های که دانش آموزی فرصت بروز رفتار مورد نظر را بدهد .
3- بررسی و تعیین وسایل ارزشیابی است .
4- بررسی و آزمون موقعیت های پیشنهادشده است .
5- وسیله ای برای ثبت یادداشت رفتار دانش آموزها
6- تعیین مقیاس و معیار برای بیان نتایج ارزشیابی
الف ) شرایط پیشین ( پیش از تدریس )AntiAnticedeht
ب) تبادلTransaction ( داد و ستد میان معلم و یادگیرندگان )
ج) بازده ( نتایج حاصل از اجرا و فعالیتهای آموزش و یادگیری )
1- تحلیل داده های بدست آمده از منابع اصلی تعیین هدف ها
2- بیان یک فلسفه آموزش و پرورش
3- تلفیق نظریات و داوری های افراد ذیصلاح درباره هدف های آموزش و پرورش
4- تعیین و سازگاری هدف ها با پیشرفت تحصیلی
5- جمع آوری داده های افراد ذیصلاح .
6-ارائه گواهی و اطلاعات بدست آمده.